MEHMET NİYAZİ ALTUĞ ANADOLU LİSESİ EDEBİYAT

GÜZEL SANATLAR İÇİNDE EDEBİYATIN YERİ

Sanat insanın güzellik karşısında duyduğu heyecan ve hayranlığı uyandırmak için ortaya koyduğu yaratıcılıktır.Sanatın temelinde insan sevgisi,hoşgörü,yaratma özgürlüğü vardır.

 

Sanat insanın varlık şartlarından biridir.İnsanın olduğu her yerde sanat vardır.(Mağara resimleri,antik süs eşyaları,işlenmiş kap kaçak vb.) Sanatın amacı da zaten insanlarda güzel duygular uyandırmak,insan hayatını renklendirmek,güzelleştirmektir.Resim,tiyatro,şiir,dans,müzik ve kitapların olmadığı edebiyat fatihi bir dünyada

yaşadığımızı düşünürsek sanatın insan hayatı için ne kadar vazgeçilmez ve önemli olduğunu anlarız.

İnsanlar kendilerini farklı araçlarla ifade edebilirler.Kimisi resimle,müzikle,  dansla heykelle kimisi de şiirle,romanla,hikayeyle yani edebiyat vasıtasıyla ifade ederler.

İnsanoğlu hayatı boyunca güzeli istemiştir.Sözüne yazısına(edebiyat),sesine (müzik)kullanabildiği

renklere(resim),yaşadığı mekana(mimarlık),işleyebildiği her türlü maddeye(heykeltıraş)güzellik vermek

insanoğlunun yaşam felsefesi olmuştur ki bu da güzel sanatlar dediğimiz şubeleri doğurmuştur.

Edebiyat  bu güzel sanatların bir koludur.Edebiyat;sözde ,yazıda,düşüncede,hayalde güzellik demektir.

Edebiyat;dil ile gerçekleştirilen,malzemesi dil olan güzel sanat etkinliğidir.Edebi eser öncelikle edebiyat fatihi sanat değeri

olan eserdir.Edebi eserlerde dikkatle kullanılmış bir dil vardır.

Bilim nasıl ki akla, mantığa,öğretmeye yönelik ise sanat da insan ruhunu doyurmaya,güzelleştirmeye yöneliktir.

 

GÜZEL SANATLARIN SINIFLANDIRILMASI

Güzel sanatlar çeşitli açılardan sınıflandırılabilir. Sanat eseri üretmede kullanılan malzemenin dikkate alındığı geleneksel sınıflandırmada güzel sanatlar üç âna başlık altında incelenir: Görsel (plastik) sanatlar, işitsel (fonetik) sanatlar ve dramatik (ritmik) sanatlar.

GÜZEL SANATLARIN SINIFLANDIRILMASI (GELENEKSEL YÖNTEM)

​

 

Görsel (plastik) sanatlar, maddeye biçim veren sanatlardır. Bu madde taş, mermer, boya, çamur vb. olabilir. Görsel sanatlar, adından da anlaşılacağı üzere göze hitap eden sanatlardır.

İşitsel (fonetik) sanatlar sese biçim veren, malzemesi ses ve söz olan sanatlardır. Edebiyat, fonetik bir sanattır. Çünkü edebiyatın malzemesi, dildir. Dil ise seslere dayanan bir iletişim sistemidir.

Dramatik (ritmik) sanatlar, harekete biçim veren sanatlardır. Dramatik sanatların çoğunda hareket öğesinin yanında işitsel ve görsel öğeler de bulunur. Söz gelimi dramatik sanatlar içinde sınıflandırılan tiyatro, edebiyattan, dolayısıyla da fonetik sanatlardan ayrı düşünülemez. Çünkü birkaç modern tiyatro türü hariç bütün tiyatro türlerinde diyaloglara, dolayısıyla da sese, söze, kelimelere, cümlelere yer verilir. Bu nedenle de tiyatro oyuncularının konuşmalarının ve hareketlerinin yer aldığı tiyatro metinleri, birer edebî metin kabul edilir. Benzer durumlar bale, dans, opera, sinema gibi sanat dallan için de söz konusudur. Söz gelimi sözlerinin tümü ya da büyük bölümü şarkı olarak söylenen, müziğe uyarlanmış sahne yapıtı olan “opera”da müzik, edebiyat ve dans iç içedir. Bu sebeple bu çeşit sanatları karma sanatlar başlığı altında gruplandırmak da mümkündür.

Güzel sanatları, görsel, işitsel ve dramatik sanatlar biçiminde üçe ayıran geleneksel sınıflandırmanın bazı sanat dallarının sınıflandırılmasını zorlaştırması üzerine günümüzde yeni bir sınıflandırma yöntemi geliştirilmiştir. Bu modern yönteme göre güzel sanatlar yedi başlık altında incelenmektedir:

1. Yüzey sanatları: İki boyutlu (en ve boy) yüzeyler (kâğıt, tuval, duvar, cam, deri, kumaş vb.) üzerine uygulanan sanatlar.
2. Hacim sanatları: Üç boyutlu sanatsal çalışmalar.
3. Mekân sanatları: İç ya da dış mekânı düzenleyen sanat dalları.
4. Dil sanatları: Edebiyat başlığı altında incelenebilecek sanatlar.
5. Ses sanatları: Müzik başlığı altında incelenebilecek sanatlar.
6. Hareket sanatları: İnsan bedeninin belli bir düzene (koreografi) göre belli hareketleri yapması esasına dayalı sanatlar.
7. Dramatik sanatlar: Eyleme dönüşmüş ifadelerle belli olay ve olguların canlandırılması esasına dayalı sanatlar

GÜZEL SANATLARIN SINIFLANDIRILMASI (MODERN YÖNTEM)