MEHMET NİYAZİ ALTUĞ ANADOLU LİSESİ EDEBİYAT

Edebiyat-Tarih İlişkisi

 

Yöntem farklılıklarına rağmen edebiyatla tarih arasında sıkı bir ilişki vardır. İkisi de birbirinin ürün ve verilerini kullanır. Her edebi metnin içinde oluştuğu tarihi bir dönem vardır ve edebi metinlere bu dönemin özellikleri ve izleri yansır. Edebi metinlerin konusunu, yazıldığı dönemin olayları, sosyal ve siyasal yapısı, dünya görüşü oluşturur. Bu eserleri anlamak ve doğru yorumlayabilmek için o dönemin tarihini bilmek gerekir. Ayrıca kimi edebi eserler konusunu doğrudan tarihsel gerçeklerden alır, bu tür eserler de tarih bilimine yardımcı olur, kaynak oluşturur.

 

​

Din-Edebiyat İlişkisi

 

Dinî hayat, edebî dönemleri belirleyen etkenlerden biridir. Edebiyatın dinî hayata, dinî hayatın da
edebiyata ve dile etkisi vardır. Edebiyatın tarih, psikoloj, felsefe vb gibi pek çok bilimle ilişkisi olduğu gibi dinle de ilişkisi vardır. Çünkü  başlangıcı insanlık tarihi kadar eskilere uzanan din, tarihin her döneminde bireyleri ve toplumları etkileyen en önemli faktörlerden birisi olmuştur.

Gerek içerik gerek söz varlığı olarak din, edebî eserleri etkilemiştir. Aynı zamanda dinî eserler de edebiyattan büyük ölçüde yararlanmıştır.

Örneğin; Türklerin İslamiyeti kabulüyle kültürel değişim olmuş, yaşamlarında İslam dini önemli bir olgu haline gelmiştir. Edebiyatın toplumla yakın ilişkisi olduğu için sosyal ve kültürel yapıda meydana gelen değişiklikler  edebi ürünlerin içerik, dil ve üslubunu  da etkilemiştir. Hem içerik hem de biçimsel yönden yenilikler görülmüştür. Örneğin; edebi eserlerde Arapça ve Farsça kelimeler, İslam dinine ait terimler ve kavramlar  kullanılmaya başlanmıştır. Arap ve İran edebiyatından  alınan yeni nazım biçimleri kullanılmıştır. Dörtlük nazım biriminin yanında beyit; hece ölçüsünün yanında aruz ölçüsü de şiirlerde görülmeye başlanmıştır.